Avontuurlijke genen

11 augustus 2016

Bijdrage: Sabina de Rozario

De dag dat ik lees over een ancestory DNA-test kan ik alleen maar denken: Ik wil dit.

Als Indische vraag ik me vaak af, waar mijn familie vandaan komt. Ik weet dat dit Indië is en we gemengd Indonesisch zijn, maar wellicht hebben we ook nog voorvaderen uit andere landen? Mijn achternaam doet vermoeden dat er een Portugese voorvader is geweest. Hoe kan ik dit onderzoeken?

Justinian Joseph de Rozario geboren in Malakka

Ethnische afkomsten in DNA
De vooroudertestresultaat die het erfelijk materiaal kan tonen, kan verklaren welke ethnische afkomsten, zelfs van honderden jaren geleden, mijn DNA draagt. Met deze gegevens kan ik mijn familieverhaal compleet maken, iets wat ik graag wil doen. Welke ethnische mix heeft mijn erfelijk materiaal gemaakt zoals het nu is? Uit welke landen zijn onze voorvaderen afkomstig? Ik vind het belangrijk om te weten waar onze familie vandaan komt.

En toch heb ik de DNA-test niet nog gedaan, want er zit een aantal haken en ogen aan. Ik zie het niet zitten om mijn persoonlijke DNA aan een commercieel bedrijf te geven die de testresultaten, weleens waar anoniem, doorverkoopt. En hoe accuraat deze test is, is niet iedereen het over eens. Ik besluit om gegevens te traceren via onze familiestamboom die wijlen oom Wil een aantal jaar geleden heeft samengesteld.

Exotische namen
De stamboom  van De Rozario gaat meer dan 200 jaar terug en beslaat 8 generaties. Dit is niet heel ver terug in de geschiedenis, maar ver genoeg om er interessante informatie uit te halen. Mooie namen sieren de stamboom: Fertuliano George, Michael Maximus, Justinian Joseph, Manuel August, ik krijg er een romantisch beeld bij.

Aan het hoofd staat stamvader Peter do Rozario. Hij is geboren in 1795 in Malakka, een belangrijke haven op een handelsroute naar China. De nazaten van de Portugezen die er begin 1500 voet aan wal zetten, worden Luso-Malays genoemd. De meeste Portugezen zijn kooplieden, vissers of werken voor de kerk. In 1642 pikken de Nederlanders Malakka in die het op hun beurt weer verliezen aan de Britten in 1819.

Vertrek naar Batavia
Uit de stamboom lees ik dat twee van de drie kleinkinderen van Peter do Rozario, Malakka inruilen voor Batavia. Zij stichten beiden een familie met een Europese  of Indische vrouwen. Economische overwegingen hebben hen waarschijnlijk naar Indië doen vertrekken. Van een onbekende verre oom hoor ik via email dat zijn opa (een nazaat van een van deze broers) een succesvol fruitverkoper is in Batavia.

Hij deelt een aantal familieverhalen, waarvan ik erg onder de indruk ben. Cijfers en geboorteplaatsen zijn interessant, maar het zijn de verhalen en persoonlijke ervaringen die er toe doen. Helaas zijn deze familieverhalen zeldzaam in onze tak.

Ik ga verder met speuren, want ik wil weten welke beroepen men vroeger uitvoerden. Stiekem hoop ik persoonlijke verhalen te ontdekken, maar eigenlijk mag ik dat niet verwachten.

Familienaam in boek
Dennis de Witt, onder meer auteur van History of the Dutch in Malaysia, schrijft in een bijdrage voor een ander boek over Malakka tot mijn grote verbazing over mijn familie. Als ik het lees, voel ik me even belangrijk. Ik ben nieuwsgierig om te weten waarom mijn verre familieleden worden genoemd, dat kan geen toeval zijn? Helaas ben ik blij om niets, onderzoeker De Witt noemt de migratie van de twee broers Furtiliano George en Justinian Joseph naar Batavia omstreeks 1900, omdat hij de informatie voor handen heeft, zo mailt hij.

Portugese gemeenschap in Malakka
Zelf zit ik al twee dagen te speuren naar documenten die online zijn gezet. Zo vind ik de naam Pedro do Rosairo, die trouwde met Hendrica Minjoot in 1817. Pedro is geen Rozario, maar toch denk ik dat er een link is met deze Do Rosairo. In het werk van De Witt lees ik dat de Portugese en Nederlandse gemeenschap in Malakka zich in het begin niet mengt, maar midden 1800 uiteindelijk door onder andere het overeenkomstige geloof met elkaar trouwen. Portugese heren trouwen vaker met Nederlandse dames dan andersom. Portugezen gaan zich door de vermenging met de Nederlanders meer en meer Nederlands voelen, misschien ook omdat Malakka een lange tijd onder Nederlands bestuur valt, waardoor de Nederlandse invloed groot is.

Do Rosairo verbastert
Zo veranderen Portugese namen naar meer Nederlands klinkende namen: Monteira wordt Monteiro,  Feixeria wordt Tissera en do Rosairo wordt de Rozario. En door dit laatste feit, denk ik dat Pedro do Rosairo dezelfde persoon is als Peter do Rozario (1795) uit onze stamboom. Namen veranderden in Nederlands klinkende namen en Portugezen vermengden zich met Nederlanders. Pedro do Rosairo verandert om deze redenen zijn voor- en achternaam: Pedro wordt Peter en Do Rosairo wordt Do Rozario. Do wordt nog even aangehouden, dat verandert pas een generatie later volgens de stamboom opgetekend door oom Wil.

Ik ga dit binnenkort nog verder onderzoeken, jammer is wel dat ik geen toegang heb tot de volledige familiestamboom. Al denk ik meer informatie te vergaren als ik oudere familieleden ontmoet die me het een en ander kunnen vertellen.
Een interessant verhaal om te onderzoeken is dat van familielid Anna, geboren in Batavia. Zij zou een vriendin zijn van Margareta Zelle, beter bekend als Mata Hari.

Anna Elisabeth

Ethnische percentages of liever familieverhalen?
En dan is er nog die Voorouder DNA-Test, die me veel meer kan vertellen over de bloedstromen. Maar zijn die feiten wel de dingen die ik wil weten? De resultaten uit de test zeggen me nog steeds niet hoe de voorvaderen hebben geleefd, laat staan krijg ik daarmee familieverhalen te horen.

Ik gok erop dat in mijn vaders familie er een klein percentage Nederlands en Maleisisch bloed aanwezig is, een betrekkelijk groot aandeel Indonesisch is, maar dat het merendeel Europees bloed, namelijk Portugees, is. Indisch-zijn staat sowieso gelijk aan een smeltkroes van ethniciteiten en of je nu de percentages ervan weet, is dat belangrijk? Ik bedoel ook te zeggen dat je geen kenmerken, rechten of plichten eraan kunt verbinden, een voorbeeld: Omdat ik Portugees bloed heb, houd ik van Fado muziek.

Avontuurlijk bloed
Ik denk dat ik van exacte percentages vooral in de war zou raken, want in het geval van de stamboom moet ik me ‘opeens’ verdiepen op de Portugese afkomst.
Ik richt mijn zoektocht nu vooral op de Aziatische afkomst, maar hoop eind dit jaar richting Malakka te vertrekken. Een bezoekje aan mijn Portugese wortels, zodat ik hopelijk meer kan ontdekken over mijn familieleden, die honderden jaren besloten in een bootje te stappen richting de Oost. Waarvan de nazaten weer richting Europa zijn vertrokken halverwege 1950 en vanuit daar naar andere delen van de wereld. Zou dat avontuurlijke in het Rozario-bloed zitten?