Indische roots in Nederland

 

Dit is een bijdrage van Sabina de Rozario.

Dit artikel is eerder gepost op het blog Indo in Bali in mei 2014.

Boedhabeeld onder de Balinese parasol

Is het waarschijnlijk dat er Indische elementen in het Nederlandse straatbeeld aanwezig zijn? Alleen al doordat Nederland honderden jaren met Indië is verbonden geweest en er veel Indischen in Nederland wonen, zou je denken van wel.

Ik ben twee weken met vakantie in Nederland en ik ga kijken hoe het met de Indische aanwezigheid, op straat of waar dan ook, staat.

Indisch in de straat
Wat kom ik tegen wat kan worden bestempeld als Indisch in het Nederlandse straatbeeld? Al lopend in het centrum van een middelgrote stad in Nederland vind ik een ‘tokootje’ met Indisch en Indonesisch eten. De Indonesische producten staan torenhoog opgestapeld. Het is er druk, zou het de enige toko zijn? Op straat denk ik af en toe een persoon van Indische afkomst tegen te komen. Ik vraag niet naar hun afkomst, maar geef een knik. Er is geen blik van herkenning terug. In de boekhandel zie ik één magazine voor de Indische gemeenschap liggen. Helaas kom ik niet veel verder dan dit.

Veel vragen komen bij me op: Waarop heeft de Indo zijn invloed gehad binnen de Nederlandse cultuur? Die paar sporadische Maleisische woorden die in het dagelijkse leven worden gebruikt (senang, pasar malam, nasi rames), zijn die voldoende om het Indische in Nederland levendig te houden? Is de Indische cultuur in Nederland aan het verdwijnen?

Indisch in huis
Ik ga met goede moed de situatie in de huiskamer van mijn ouderlijk huis bekijken. En die Indische sfeer, die is hier inderdaad.  Er staan en hangen veel beelden en accessoires van Indische dan wel Indonesische of Aziatische oorsprong. Het antiek uit Tana Toraja dat we ooit hebben gekregen van onze gids toen we in Sulawesi waren, de net geoogste rijst die we van een rijstboer hebben ontvangen en natuurlijk ontbreekt de lap van batik niet.

Het is allemaal betrekkelijk standaard, die Indische sfeer in huis. Als het er niet zou zijn, zou het worden gemist. Hieronder een aantal foto’s, wellicht herkenbaar?

Antiek uit Tana Toraja, Sulawesi

 

Jonge rijst (beras) in huis brengt voorspoed

 

Beeld van een karbauw met boer is een klassieker

 

Er is altijd iets van batikstof aanwezig, bijvoorbeeld een tafelkleed

 

De Fender van mijn Indo-rockende vader

Voorwerpen uit Indië, deel 2

Bijdrage van Sabina de Rozario

In deze post het tweede deel van het artikel Voorwerpen uit Indië, het eerste deel is eerder gepubliceerd op deze site.
Als free-lance fotograaf heb ik ooit bijzondere voorwerpen uit Indië mogen fotograferen. Wellicht zijn ze voor sommigen herkenbaar. Wie droeg er niet zo’n matrozenpakje toen hij klein was? En wie herkent de pijama met tressen?

(Klik op de foto’s om ze te vergroten.)

Voorwerpen uit Indië

Bijdrage van Sabina de Rozario

Als freelance fotograaf heb ik ooit bijzondere voorwerpen uit Indië mogen fotograferen. Over deze voorwerpen, waarvan de meeste in gevangenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gemaakt, heb ik toen ook een verhaal opgetekend. Helaas kan ik het complete verhaal niet delen, het staat niet meer in mijn laptop. ‘Gelukkig hebben we de foto’s nog.’

De meeste voorwerpen, zoals het pillendoosje en de broches, zijn handgemaakt van materialen, die voor handen waren in het kamp. De schil van een kokosnoot, een stukje hout, wat draadjes.
Uiteindelijk hebben de kleine zelfgemaakte bezittingen een lange weg afgelegd. Na de oorlog krijgen de gebruiksvoorwerpen een plekje ergens in een huis om vervolgens met de eigenaren mee naar Nederland af te reizen. Ruim 50 jaar later liggen ze in zeer goede staat voor de lens van mijn camera. Ik doe mijn best om de voorwerpen mooi in beeld te brengen.
De verhalen zijn verdwenen, maar dat is niet erg. Vroeg of laat zullen de vertelling zich weer bij de objecten voegen.

(Klik op de foto’s om ze te vergroten.)

 

 

 

 

 

 

Dit is een bijdrage van Sabina. Meer over de auteurs van dit platform, klik hier.

Met terugwerkende kracht

Bijdrage Sabina de Rozario

Het project Tussen twee generaties volgt de mailwisseling tussen Evert, 2e generatie Indo, en Sabina, 3e generatie Indo. Zij bespreken Indië, Indisch-zijn en de Indische cultuur om te zien hoe de ander hierover denkt.

Beste Evert,

Hier een klein schrijven van mij. Ik wil heel graag jouw advies hoe om te gaan met het zwijgen van de oudere Indische generatie.

Een gesprek niet willen aangaan door geslotenheid, onbegrip of welke reden dan ook, het is iets wat jonge Indischen zullen herkennen als zij een gesprek met hun ouders of oudere familieleden proberen aan te gaan.  Jonge mensen hebben vaak de neiging tot het herhalen van de waarom-vraag en ouderen houden vaak de lippen stijf op elkaar. ‘Waarom het verleden oprakelen, als er niets positiefs over te zeggen is?’ is een geopperd argument. Indische ouderen bezigen het zwijgen aanzienlijk vaak tijdens een gesprek over Indië en de migratie.

Snapt de tweede generatie dat de derde generatie vragen heeft over het Indische verleden? Dat er geen genoegen wordt genomen met geanimeerde verhalen over Indië in een overdreven Indisch accent? Dat het antwoord ‘ach, waarom moet ik het over de minder leuke dingen van vroeger hebben’, juist meer vragen oproept?

Wat de voorgaande generatie met veel moeite heeft willen (of moeten) vergeten, wil de derde generatie met terugwerkende kracht weer terughalen, denk ik wel eens. Voel jij dat ook zo?

Hoe kunnen de jongeren omgaan met de geslotenheid van de voorgaande generatie, Evert? Dit is een prangende vraag, niet alleen van mij, maar van veel leeftijdsgenoten die tegen een muur van zwijgen oplopen tijdens hun zoektocht. Hoe deed jij dat, in de tijd toen jij het gesprek met jouw ouders zocht? En welk advies kun je ons geven?

Met groeten,

Sabina

Het antwoord van Evert, volgt deze week.

Passie om de Indo te beschrijven

Waarom heeft het boek Door blauwe ogen deze titel gekregen? En waarom  is de schrijfster zo gedreven de Indo te (blijven) onderzoeken? Deze week een interview met Sabina de Rozario, initiatiefnemer van het platform Door blauwe ogen en auteur van het gelijknamige boek.

Om te beginnen met een directe vraag: Ben je Indisch?
Ja, ik ben een telg van de derde generatie Indischen in Nederland. Mijn Indische vader is geboren en deels getogen in Indie, later Indonesie. Mijn grootouders zijn allebei Indisch dan wel Eurasian. Ik ben in Nederland geboren en getogen, maar woon nu bijna 5 jaar in Indonesië. Ik ben Indo in hart en nieren, maar ben ook trots op mijn Nederlandse afkomst uiteraard.
Voor alle auteurs van het platform geldt dat ze Indisch zijn, ze hebben allemaal minstens een Indische ouder.

Een pagina uit het boek Door blauwe ogen

Je bent auteur van het boek Door Blauwe Ogen uit 2005. Waarom heb je het boek geschreven?
Het boek is ontstaan uit het idee om de derde generatie te presenteren, want ik vond dat er weinig aandacht voor ons was. Ik wilde onderzoeken in hoeverre we ons Indisch voelen, zonder Indië te kennen. Specifieker, ik wilde mijn Indische oma laten zien hoe haar kleinkinderen Indisch zijn in Nederland. Aan haar heb ik het boek mogen opdragen.

Waar staat de titel Door blauwe ogen voor?
Blauw heeft op een aantal manieren met de Indische gemeenschap en cultuur te maken. Blauw refereert naar de kleur van de KNIL-uniformen en het scheldwoord wat ooit voor Indischen is gebruikt. Al wordt Blauwe tegenwoordig door jongeren steeds vaker als een geuzennaam gezien. De verhalen in het boek worden verteld door de ogen van de derde generatie, die elke kleur kunnen zijn, ook blauw.

Deel interview met Ruben in Door blauwe ogen

Hoe merkte je dat men het boek waardeerde?
Ten eerste door de reacties van de lezers, van jongeren, maar zeker ook van de oudere generaties. Het boek werd gebruikt om de gesprek over Indië te beginnen, zo vertrouwde mensen mij toe. Het grootste compliment tot nu toe. Zelfs nu nog krijg ik mailtjes van mensen die het boek willen kopen. Veel studenten hebben het boek ook gebruikt voor een scriptie.
Ten tweede heeft het boek veel aandacht gekregen van de media. Bijvoorbeeld tijdens de NOS-uitzending van de Indië-herdenking op 15 augustus in 2005. Twee jongens uit het boek, Dinand en Dennis (van de band Kane), werden tijdens de uitzending geinterviewd. Het boek lag nadrukkelijk aanwezig op de salontafel.

Fiona vertelt een anekdote in Door blauwe ogen

Na het boek volgt nu het platform (de website met de blogs), is dat een logische stap?
Het idee voor een platform is gekomen door de geluiden die ik hoor binnen de Indische gemeenschap. Er is nog steeds behoefte om te praten over Nederlands-Indië, Indisch-zijn en een mogelijke zoektocht naar de afkomst. Niet alleen van ouderen, maar zeker ook van de jongste generaties. Aan dit ‘gesprek’ wil ik graag mijn bijdrage leveren. Ik wil schrijven over de Indische cultuur van vroeger, nu en, heel belangrijk, de toekomst.

Wat voegt het platform Door blauwe ogen toe aan de websites over de Indische cultuur die er al zijn?
Veel Indische sites schrijven over het Indië van vroeger. Het zijn vooral de mooie tijden en herinneringen die in stand worden gehouden, wat niet heel gek is. Ik raad iedereen ook aan deze sites te lezen, vooral Javapost.nl, het is immers een deel van de overdracht van het Indisch erfgoed. Ikzelf wil niet teveel over vroeger schrijven, als derde generatie kan ik niet teren op die verhalen, ik heb Indië immers niet meegemaakt.
Dus hoe dit platform zich onderscheidt: Als nieuwe generatie moeten we onszelf manifesteren als Indo van deze tijd. Ik koester de verhalen over vroeger, maar voor mezelf wil ik vooral vooruit kijken. Ik denk bijvoorbeeld na over hoe de Indische cultuur en gemeenschap zich ontwikkelt na jaren in Nederland te zijn en schrijf daar over. Ik wil niet teren op de herinneringen van de oudere generaties, maar mijn eigen Indische moderne beleving beschrijven.

Wat is jouw passie?
Ik ben op zoek om de definitie Indisch compleet te maken. Nu ik in Indonesië woon, ga ik verder met mijn onderzoek naar Indischen en de cultuur. Aan de ene omkant is het een voordeel dat ik in het moederland ben, al is het nu geen Indië meer. Als Indo kan ik hier veel terugvinden als het gaat om mijn roots. Aan de andere kant biedt de fysieke afstand van Nederland een voordeel, omdat ik nu met afstand naar de Indische gemeenschap kan kijken.
Via dit platform wil ik iedereen op de hoogte houden van mijn nieuwe ondervindingen. In tegenstelling tot het boek, dat gaat over de Indische jongeren in Nederland, is dit platform voor alle Indische generaties, waar ook ter wereld.

 

Voor reacties op het platform of informatie over het boek Door blauwe ogen, mail naar: doorblauweogen@gmail.com

Een bezem ‘helemaal uit Indië’

Het stond in de hoek van de badkamer en o, wee als we er aankwamen. Dan werd mijn oma erg boos, terwijl ze dat zelden werd op mij en mijn broer. Maar wat was dat sprieterige ding dat ik daar zag? Als 4-jarige dacht ik meteen aan de roe van Piet! Een voorwerp om een pak rammel mee te krijgen leek het sowieso.

Het heette sapu (of sapoe) lidi en het kwam helemaal uit Indië, werd mij uitgelegd. De sapu lidi is gemaakt van de harde nerf van kokospalmbalderen en dient als bezem voor in en rond het huis. Er wordt dus mee geveegd en waarschijnlijk ook voor die pak rammel gebruikt. Ik vond het zo’n grappig voorwerp en niet allerdaags, dat ik het wel moest aanraken! Maar waarom mocht dat niet van mijn oma?

Waarschijnlijk dacht oma dat ik het kapot zou maken. Ik merkte aan haar dat het een speciaal voorwerp voor haar was. Op mijn lagere school kende niemand van mijn vrienden de sapu lidi, dus daar vond ik ook geen antwoord op het mysterie rondom die bezem uit Indië. 

Eenmaal volwassen begreep ik dat de sapu lidi is meegekomen uit Indië toen mijn vader en het gezin migreerde naar Nederland begin jaren ‘60. Het aantal kilo’s dat zij mochten meenemen tijdens de vlucht moest toen ook al zeer beperkt zijn geweest. En toch is die sapu lidi, verbazend genoeg, in de reiskoffer beland.

Niet alleen bij mijn oma, ook bij andere Indische gezinnen heb ik weleens een sapu lidi in huis gezien. Ik kan nu niet meer achterhalen waarom oma de sapu lidi heeft meegenomen. Ze is jaren geleden overleden en mijn vader weet het ook niet. Wellicht wilde ze direct bij aankomst haar nieuwe onderkomen schoonvegen? Of dacht ze dat ze in Nederland geen bezem kon kopen?

Eenmaal wonend in Indonesië, heb ik zelf ook een aantal sapu lidi’s. Het is voor mij meer dan een bezempje, waarmee de bladeren worden bijeengeveegd of het matras wordt ‘geklopt’. Het voorwerp dat ‘helemaal uit Indië kwam’ liet mij op vroege leeftijd kennis maken met mijn Indische kant. Nu doet het me denken aan hoe mijn familie in Indië moet hebben geleefd en hoe het was om het moederland uiteindelijk toch te verlaten.

De vraag waarom de sapu lidi zo belangrijk was en zelfs de overtocht naar Nederland heeft meegemaakt, heb ik nog niet kunnen beantwoorden. Ik ga opzoek naar een ouder persoon, zodat het mysterie rondom de sprietenbezem kan worden opgelost.

Foto: M.Fleskens

(Zie deel 2: De sapu lidi moest mee)

Rebloggen van dit artikel mag, mits met de juiste bronvermelding op de website. Plaats geen eigen beeld bij de link. Plaats niet enkel delen uit het artikel. Denk aan de journalistieke etiquetten!)