Indischen in Indonesie: Niet altijd Indisch

Dit is een bijdrage van Sabina de Rozario.
29 juni 2017.

Het is al een tijdje geleden dat ik via de Facebookpagina van Door Blauwe Ogen een speciale  oproep heb geplaats, een enkele lezer weet het misschien nog. In 2015 was ik op zoek naar jonge Indischen die zijn geboren en getogen in Indonesië.

Screenshot van Facebook pagina Door Blauwe Ogen

Volledig Indonesisch
Het artikel onder de oproep (zie foto) gaat over Alfons, een derde generatie Indische geboren in Indonesië. Hij voelt zich Indisch, omdat hij met verschillende Indische of Europese waarden en normen is groot gebracht (lees hier het hele artikel). Na Alfons heb ik meer personen gevonden met deze gemengde achtergrond, maar zij hebben niet de ervaring zich Indisch te noemen of voelen, zelfs niet een beetje.
Zij voelen zich volledig Indonesisch en niet Indisch of gemengd en daarmee houdt het gesprek min of meer op. Pogingen van mijn kant ‘dat het ook deel is van hun geschiedenis’ of dat ‘het belangrijk is te weten waar je vandaan komt’ ten spijt.

Generasi Ketiga
Uiteraard staak ik niet met mijn zoektoch naar Indischen uit Indonesië voor mijn project ‘Generasi Ketiga’, de lezer kan nog  altijd mailen indien zij iemand kennen die hierover wilt vertellen.

Ik vind het erg interessant om te onderzoeken waarom de betreffende groep zich niet Indisch noemt, want ze zijn het ergens wel. Om een vergelijking te maken met jonge Indischen in Nederland, ook al is een opa en oma (of ouders daarvan) voor een klein deel gemengd bloedig, dan noemen ze zich, met trots, Indisch. Dit is vaak in Indonesië niet zo, uitzonderingen zoals Alfons daar gelaten.

Weinig interesse in gemengdheid
Een ander aspect over gemengd bloedigen, Europees met Indisch/Indonesisch of Indonesisch met een andere nationaliteit, is dat men zich hiervoor in Indonesië nauwelijks interesseert. Onlangs liet ik een Balinese dame het boek Door blauwe ogen, portretten van de derde generatie Indischen in Nederland, zien. Daarnaast legde ik het boek Blasteran van Anita Taylor, 140 fotoportretten van gemengde Indonesiërs (lees hier meer over dit boek). De reactie was opmerkelijk, of eigenlijk de reactie die uitbleef. Ze haalde lichtjes haar schouders op, ze zag de noodzaak van beide boeken niet in. En die reactie heb ik vaker meegemaakt, niet alleen in Indonesie, maar óók in Nederland.

Portretten uit het boek Blasteran. Photocredits: A.Taylor

Exotische naam en donker haar
Mensen zonder gemengde afkomst, zoals deze Balinese dame, zijn zich vaak niet bewust van de complexiteit van gemengde wortels en doen boeken, documentaries of films over dit onderwerp af als oninteressant of zelfs overbodig. Ik snap deze reactie, want ‘we zijn ten slotte allemaal mens en dus allemaal hetzelfde.’

Maar als de omgeving keer op keer vraagt hoe je komt aan die exotische naam, dat donkere haar of de voorkeur hebt voor bijvoorbeeld Indisch eten, dan wordt je gedwongen om hier een voor hen gewenst antwoord op te geven. Namelijk dat je gemengd bloedig bent en, als je dat wilt, hier ook nog trots op bent.

Kleine maar belangrijke groep
De doelgroep waarvoor ik schrijf, de lezers van deze website, Indisch of niet, oud of jong, ik ben me ervan bewust dat het, in marketingtermen, een niche markt is. Weinig zullen echt in dit onderwerp zijn geïnteresseerd, als men al van lezen houdt. Maar ik blijf toch doorgaan met onderzoeken en hierover schrijven, omdat het de overdracht naar de volgende generaties zou kunnen helpen.

Een overdracht van herinneringen, ervaringen en waarden en normen als onderdeel van de Indische cultuur die langzaam van het toneel dreigen te verdwijnen. En dat is wat we als Indische gemeenschap niet wensen, lijkt me.

Om terug te komen op de desinteresse van mensen in de Indische nazaten, geschiedenis en cultuur, dit hoeft niet van belang te zijn. Als de Indische gemeenschap hiervoor maar interesse blijft houden. Dan is er in iedergeval een goed begin voor een goede overdracht binnen de eigen groep.

Mocht je dit een interessant onderwerp vinden, volgende keer ga ik dieper in op uiterlijke kenmerken en opportunisme in relatie tot afkomst.

Wil je reageren, dat kan onder dit artikel door op de button ‘Plaats een reactie’ te klikken.

Door Blauwe Ogen onderzoekt verder

Dit is een bijdrage van Sabina de Rozario

Het laatste boek is verkocht vorige week. Het markeert een einde van mijn project waarmee ik mijn best heb gedaan om te laten zien hoe Indische nazaten zich voelen over het Indisch-zijn.

Hier een aantal pagina’s uit het boek waarin de jonge Indischen zich uitspreekt over de Indische wortels. Van serieuze onderwerpen, de Herdenking, tot grappige Indischegebruiken zoals de botol tjebok.

Door Blauwe Ogen blijft onderzoeken
De boeken zijn op, maar dat wil niet zeggen dat Door Blauwe Ogen ophoudt. Sterker nog, Door Blauwe Ogen doet dat al een tijdje online.

Nieuwe groep
De tientallen Indische jongeren van de derde generatie die ik toen heb mogen interviewen waren allen op hun eigen manier interessant, aandoenlijk en vooral eerlijk. Nu is er een andere groep binnen deze generatie aan de beurt.

Een tijdje geleden ben ik begonnen met het zoeken naar Indische nazaten die Indië nooit hebben verlaten. Voor degene die het niet weten, er zijn duizenden Indische mensen die niet op de boot naar Nederland konden of wilden stappen.

Generasi Ketiga
Door Blauwe Ogen blijft met name geïnteresseerd in de derde generatie, maar verplaatst de focus naar een andere locatie, namelijk Indonesië. Lees hier het eerste interview met een telg van de Generasi Ketiga.

Binnenkort hoop ik meer interviews van dit project te publiceren. En wie weet wordt het wel weer een boek. Wordt vervolgd!

Een verloren familielid?

Het programma Spoorloos is een traantje laten om menselijk geluk dat vakkundig doch integer wordt weergegeven. De kijker voelt zich betrokken, maar denkt ook meteen: Gelukkig heb ik niet zo’n zoektocht naar een naaste familielid. Ook ik reageer zo als ik de laatste aflevering van Spoorloos bekijk, het programma gaat al meer dan 25 jaar mee op de buis.

Niemand is spoorloos in mijn familie. Dus ik ken niet het gemis van een verloren familielid. Maar waarom ben ik deze keer dan zo betrokken bij deze aflevering? Is het omdat het een Indonesische jongen betreft die als kind van een buitenechterlijke relatie ter adoptie moest worden gegeven? De familiehereniging is in Indonesië, ik herken veel van de beelden die voorbijkomen. Ik heb een band met dit land. Mijn vader is er geboren en zelf woon ik er alweer 5 jaar.

Nog familie in Indonesië?
Met Bali als standplaats, maak ik af en toe uitstapjes naar Jakarta, Jogjakarta en naar Makassar, de geboorteplaats van mijn vader. Ik zoek er geen familieleden, tenminste daar heb ik nog nooit aangedacht. Maar het programma Spoorloos, wat ik vanochtend heb gekeken, maakt me nieuwsgierig. Wat als er nog familieleden van mij in Indonesië wonen? Ik zou ze zomaar tegen het lijf kunnen lopen, zonder dat ik het weet. Een rare gedachte.

 

Gendro zoekt zijn biologische ouders in het programma Spoorloos

Ik heb het ooit wel gevraagd aan mijn vader, maar volgens hem wonen er geen directe familieleden meer in Indonesië. ,,Allemaal netjes het land verlaten toen het moest.” Maar er moeten verre ooms, tantes, neven en nichten op Java wonen, want de Javaanse oma van mijn vader en haar kant van de familie, hebben Indië nooit verlaten. Ervan uitgaande dat deze oma ook nog andere familie had die niet gemengd was. Maar hoe vind ik die?

Zoeken naar één naam
Mijn vader heeft wel een poging gewaagd om familie van zijn oma te zoeken. Maar met slechts één naam, letterlijk had deze oma alleen een voornaam, is hij niet ver gekomen. Ik denk dat ik geen verloren nazaten ga tegenkomen in Indonesië, als ik niet weet hoe ik hen kan vinden. Zelfs Derk Bolt (presentator Spoorloos) kan me daar niet bij helpen.

Verscheurde familie
Ik denk dat er heel veel Indische mensen in Nederland zijn die hier en daar nog een ver familielid hebben wonen in Indonesië. Door de Tweede Wereldoorlog en de migratie naar Nederland zijn er veel families verscheurd. Iedereen kent wel zo’n verhaal van een moeder, tante, oom of zelfs een helft van de familie die de overtocht niet wilde of kon maken. Het zijn trieste verhalen die langzaamaan verdwijnen met de personen die ze hebben meegemaakt.

Look-a-like
Vooralsnog ga ik niet opzoek naar mogelijke verre familie. Ik laat het aan het toeval over. Mocht ik een persoon tegenkomen die een look-a-like van mijn vader is (dat is al heel vaak gebeurd trouwens), dan zal ik hem aanspreken. Al blijft het een speld in een hooiberg, maar dit heeft Derk Bolt ook vast eens gedacht. En heeft die ooit opgegeven? Nee, hij is nog nooit gestopt, zelfs niet na 25 jaar.